S5A1 Wonen en zorgen op een Romeinse site

Muziek podcast: Jessica Polak en Renadi Santoso

Archeologen kennen deze locatie in Zwammerdam als dé plek waar de beroemde Romeinse Zwammerdamschepen zijn gevonden en waar Castellum Nigrum Pullum onder de grond ligt. Voor 500 cliënten van zorginstelling Ipse de Bruggen is het echter hun woon én werkplek. Een plek met een bijzonder Romeins verleden, dat wel. Leen van Zwieten neemt me mee in zijn wereld van zorg. Hij vertelt hoe het Romeinse verhaal wordt meegenomen in het leven van de cliënten en zo betekenis krijgt. Tijdens mijn bezoek is Wouter Groenendijk van Bodac bezig met een opgraving net buiten het Romeinse fort. Hij vertelt wat er is gevonden en hoe de cliënten waardevolle hulp bieden tijdens de opgraving. Ipse de Bruggen in Zwammerdam is een prachtig voorbeeld hoe het Romeinse verleden een meerwaarde is voor de plek waar mensen wonen.

Vijf jaar geleden bezocht ik voor het eerst de vindplek van de beroemde Zwammerdamschepen en castellum Nigrum Pullum. Ik werd toen rondgeleid door de enthousiaste vrijwilliger John de Vries. Ik bekeek toen het terrein waar het castellum onder de grond ligt en hoorde meer over de permanente Limestentoonstelling in Grandcafé De Haven. Lees de blog hier.

Dit keer kom ik om meer te weten te komen over de zorginstelling Ipse de Bruggen en wat zij doen met deze bijzondere Romeinse locatie waarop cliënten wonen. Ik heb afgesproken met Leen van Zwieten, zelfbenoemd programmamaker voor de Limes. Ik val meteen met mijn neus in de boter, want er is nog een kleine opgraving bezig op het terrein. We spreken kort met archeoloog Wouter Groenendijk van Bodac over de gevonden grachten en mogen een paar leuke vondsten bekijken.

Overal waar we komen wordt Leen enthousiast begroet en maken we een praatje. Er worden over en weer grappen gemaakt en er wordt een beetje geplaagd. De liefde en zorg voor de bewoners spat ervan af bij Leen. Ook als hij vertelt over Ipse de Bruggen en hoe hij projecten rondom de Romeinse Limes organiseert in samenwerking met de clienten, begint hij vanzelf te stralen. Het is een prachtig voorbeeld hoe de Romeinse tijd opnieuw betekenis kan krijgen in de huidige tijd.

Een van de Romeinse activiteiten die Leen organiseert is de Hollandse Limes Classic op 21 september, met verschillende afstanden. Leen vindt het belangrijk dat iedereen mee kan doen. Zin in een leuke Romeinse fietstocht? Kijk dan op deze website.

Meer weten

Deze aflevering is tot stand gekomen dankzij een bijdrage van de Provincie Zuid-Holland.

S4A10 Katwijks Museum

Muziek podcast: Jessica Polak en Renadi Santoso

In deze zomerspecial van 'De Limes leeft!' reis ik langs de Limes in Zuid-Holland. Ik bezoek de locaties van de serie-expositie 'Goden, Gemmen en Geluk'. Vandaag reis ik met de trein en bus naar het uiterste westen van de Neder-Germaanse Limes. Eeuwen geleden was vanuit Katwijk het mythische fort de Brittenburg nog te zien. In het Katwijks Museum spreek ik met collectiebeheerder Greet van Duijn. Het speerpunt van het museum is de kunstenaarskolonie van een eeuw geleden. Wat betreft de Limes en de Romeinen, zijn ze in het museum het meest trots op hun versie van de Peutingerkaart.

Prent van de Brittenburg in het Katwijks Museum

Het is alweer vijf jaar geleden dat ik het Katwijks Museum bezocht. Het was mijn eerste seizoen van ‘De Limes leeft! en ik had hier meteen een geweldig onderwerp te pakken: De Brittenburg! In het museum was een tijdelijke tentoonstelling over dit mythische bouwwerk dat in zee is verdwenen en eeuwen geleden voor het laatst is gezien. Auteur Tom Buijtendorp nam me mee in deze cold case van de archeologie. Hij weet als geen ander een spannend verhaal te maken aan de hand van archeologische bewijzen. Luister hier de aflevering over de Brittenburg.

De eerste bewoners

Katwijks Museum

Het Katwijks Museum is een voormalige rederswoning van de familie Meerburg, een van de belangrijkste redersfamilies in Katwijk. Later is het ook een belangrijke familie van bestuurders geworden.  Er is nu nog steeds de jaarlijkse Meerburgprijs. Het gebouw is ontworpen door de regionaal bekende architect Jesse. In onder andere Rijnsburg, Valkenburg, Katwijk, Leiden en Oegstgeest zijn bouwwerken van hem te vinden, met een aantal karakteristieke kenmerken die ook in het museum herkenbaar zijn. Nadat de familie Meerburg het pand verlaat, wordt het een politiebureau. Op dat moment komt er een aanbouw bij. Uiteindelijk is het een museumgebouw geworden en zijn er nog eens twee aanbouwen bij gekomen. Het is dan ook een leuke wirwar van kamers en ruimtes om door te dwalen. Greet weet me uiteraard precies te vertellen welk deel bij de originele woning hoort en wat de typische kenmerken van Jesse zijn. Verschillende ruimtes in het museum geven een mooi tijdsbeeld. Sommige kamers zijn origineel, andere ruimtes en soms complete woninkjes zijn in zijn geheel ingebouwd in het museum. Het doet bijna denken aan het Openluchtmuseum.

Greet is duidelijk trots op de collectie van het museum. Vol enthousiasme toont ze me de tentoonstellingen en wijst me op de topstukken van het museum. Er zitten prachtige schilderijen bij van de kunstenaarskolonie, die een mooi beeld schetsen van Katwijk aan Zee. Er zijn werken van beroemde schilders als Toorop en Van Goyen. Op veel van de schilderijen pronkt de Andreaskerk, het icoon van Katwijk. Het is dat ik nog naar Valkenburg moet, want in dit museum kun je uren ronddwalen.

Schilderij van E.F. Neumann

Katwijk in vogelvlucht

Tijdens het interview zitten we op de zolder van het museum, op de afdeling Katwijk in vogelvlucht. Hier wordt de belangrijkste geschiedenis van Katwijk getoond. Het begint bij de Romeinen en eindigt in het heden bij de parkeergarage in de boulevard die tegelijkertijd zeewering is. Veel onderwerpen horen bij het leven aan de kust. Het gaat over kustbescherming, zoutziederij, uitwaterende sluizen en badcultuur.

tijdelijke tentoonstelling

De tijdelijke tentoonstelling gaat over 200 jaar KNRM. Op 13 locaties in heel Nederland is een tentoonstelling georganiseerd. Deze tentoonstelling gaat over het Redstation Katwijk, het oudste station van de kust. Dit wordt gecombineerd met romantische schilderijen van strandingen, stormen en reddingen. Deze tentoonstelling staat tot eind augustus.

Een portrettenserie van de hedendaagse vrijwilligers van het KNRM.

De volgende tijdelijke tentoonstelling zal gaan over textiel. Er wordt samengewerkt met een eigentijdse beeldhouwer in textiel, Anneliet van Beelen, in combinatie met de klederdracht collectie. Er wordt een wedstrijd georganiseerd voor textielkunstenaars over rouwsieraden. De inzendingen worden eveneens getoond. Deze tentoonstelling is te zien van september tot en met december 2024.   

Meer weten?

Deze zomerserie is tot stand gekomen dankzij een bijdrage van de Provincie
Zuid-Holland.