Vorige maand bezocht ik twee boeiende lezingen. Op 5 juni was ik in het Archeon voor de lezing Terug naar de thermen, gegeven door conservator Karen Jeneson (Thermenmuseum Heerlen). Op 18 juni was ik in Castellum Hoge Woerd voor de lezing Expeditie over de Maas, gegeven door archeoloog Nils Kerkhoven. Twee lezingen gehouden langs de Limes, maar niet over de Limes. In deze blog bespreek ik een bijzondere plek waar ooit de Maas en de Waal met elkaar in verbinding stonden.
Nils Kerkhoven met de mammoetkies
Nils Kerkhoven werkt als professioneel archeoloog in Utrecht. Op dit moment is hij werkzaam bij de opgraving vlak bij Castellum Hoge Woerd. Hij weet dan ook ontzettend veel over het Limesgebied. Dat is echter niet het onderwerp van zijn lezing vanavond. Nils woont in Dreumel, een plaatsje gelegen tussen de Maas en de Waal. Daar is hij in 2010 vrijwillig een bijzonder archeologisch project gestart met een betrokken team van niet-archeologen . Dit project is bekend als Expeditie over de Maas en wordt ondertussen de grootste archeologische vindplaats van Nederland genoemd.
Een archeologisch vrijgegeven gebied
Het begon allemaal in 2010 toen Nils met zijn hond langs de Maas wandelde. Hij zag dat er een zandwin en natuurontwikkelingsproject van start ging (Over de Maas). Een enorm gebied zou hierbij worden afgegraven. Als archeoloog vermoedde Nils dat hier veel archeologie verloren zou gaan. Het gebied was namelijk vrijgegeven, er was geen verplichting tot archeologisch onderzoek. Toevallig kwam hij een collega archeoloog tegen met dezelfde gedachten. Ze besloten te gaan praten met projectontwikkelaar Nederzand. Uit deze gesprekken kwam een unieke samenwerking tot stand. Er werd een archeologische werkgroep opgericht met allemaal vrijwilligers. Ze functioneerden als de oren en ogen in het werkgebied en zorgden ervoor dat alle vondsten die werden gedaan bij elkaar bleven. Uiteindelijk mochten ze zelfs dagelijks mee op de zuigers om vondsten uit de zeef te vissen.
Een geheim project
Zeven jaar lang werken ze in het geheim, tot ze in 2017 de publiciteit opzochten. Doel was steun en geld te vinden voor deze unieke vindplaats. Een vindplaats die ondertussen al zo’n tweehonderdduizend vondsten heeft opgeleverd uit alle mogelijke tijdperken. Tijdens de lezing krijgen we één van de vele goodies in handen: een mammoetkies. Voor ons een unieke ervaring, maar Nils vertelt dat er ondertussen duizenden zijn gevonden. Ook krijgen we een aantal 3D prints van schepen te zien die zijn opgegraven. De teller staat ondertussen op 19. ODM VI, een vroeg middeleeuws schip, moest binnen tien dagen worden opgegraven, gedocumenteerd en geborgen. Op de website is een documentaire te zien van deze spoedopgraving.
3D model van ODM VII
Een bijzondere Romeinse plek
Tussen al deze vondsten zit ook een heleboel Romeins materiaal. Aardewerk, fibulae, wapens, vishaken, sieraden, noem het maar op. In 2015 werd echter een vreemde vondst gedaan. De werkgroep ontdekte een enorme hoeveelheid aan bewerkt natuursteen en ander materiaal uit de Romeinse tijd. Het lag op de plek waar in 1936 een bocht van de voormalige Maasloop is afgedamd. Door op zoek te gaan in de archieven is Nils erachter gekomen hoe dit materiaal op deze plek terecht is gekomen. Daarnaast heeft hij een interessante theorie over wat deze enorme hoeveelheid bewerkte stenen kan zijn geweest. Voor het volledig verhaal, lees het artikel! Zeker de moeite waard.